Σάββατο 29 Δεκεμβρίου 2018

ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΜΟΙΡΟΛΟΪ-"ένα ερωτικό γράμμα προς τη μουσική!"...


..."η μουσική στην πρωταρχική της μορφή είναι ένα γιατρικό για τις πληγές της ψυχής-κάτι εξ ίσου απαραίτητο με τον αέρα και την τροφή..."
Christopher C. King 

Ποιά σχέση μπορεί να έχει ένας βιρτουόζος κιθαρίστας των delta blues με έναν παραδοσιακό βιολιστή απο την Ηπειρο;;; 
Στο θαυμάσιο βιβλίο του "Ηπειρώτικο μοιρολόϊ" που κυκλοφόρησε πρόσφατα μεταφρασμένο στα Ελληνικά ο Christopher C. King μας εξηγεί :

..."Ο πρώτος δίσκος που έβαλα στον Τζιμ, όταν μας επισκέφτηκαν με τη Μαρία, δεν ήταν το «Ηπειρώτικο μοιρολόι». Έβαλα ένα δίσκο που ήξερα ότι ο Τζιμ τον λάτρευε, αλλά που κατά πάσα πιθανότητα δεν είχε ποτέ ακούσει από δίσκο γραμμοφώνου: το «Fixin' to the blues» [Μπλουζ της προετοιμασίας για το θάνατο] του Γουάσινγκτον «Μπάκα» Γουάιτ. Γεννημένος το 1909 σε μια φάρμα στο αγροτικό Χιούστον της πολιτείας του Μισισίπι, ο Γουάιτ ήταν κορυφαίος κιθαρίστας των Ντέλτα Μπλουζ, ακριβώς όπως ο Ζούμπας ήταν ένας διαπρεπής Ηπειρώτης βιολιντζής. Τα κοινά στοιχεία μεταξύ Γουάιτ και Ζούμπα δεν σταματούσαν εδώ.

Το «Ηπειρώτικο Μοιρολόι» του Ζούμπα ακολουθεί τα κοινά μοτίβα όλων των παραδοσιακών ηπειρώτικων μοιρολογιών. Τα κομμάτια αυτά είναι βασισμένα στους θρήνους που τραγουδιούνται πάνω στο μνήμα σ’ ολόκληρο τον ελληνόφωνο κόσμο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο Ζούμπας μετέφερε τον επίμονο γυναικείο γόο του μοιρολογιού στο βιολί

Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου 2018

Το θυροστόμι...



Στις πόρτες κάθοντ’ οι κυρές και σιγοκουβεντιάζουν 
για τη ζωή τη δύσκολη τα πονεμένα χρόνια. 
Κι ακούς μέσα στην ήσυχη τ’ απόβραδου γαλήνη 
ένα τραγούδι σιγανό αργό σαν μοιρολόι:

"Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο 
η ξενιτειά σε χαίρεται κι εγώ ’χω τον καημό σου...".

Τώρα τι να γράψει κανείς γι’ αυτές τις πόρτες; 

Χάθηκαν οι κυρές δεν γύρισαν οι κύρηδες. 
Πού είν’οι νοικοκυρές τον μάνταλο ν’ανοίξουν 
την πόρτα να σφαλίσουν;

Στο θυροστόμι δεν πατάει το πέταλο τ’αλόγου 
και δεν διαβαίνουν νιές  μήτε και παλληκάρια.
Τα χνάρια σβήσαν της ζωής, τα σκέπασε η λήθη.

Χορταριασμένη η αυλή λιθοσουρειές τα τοίχια 
χωρίς πνοή, χωρίς ζωή.
Μήτε τραγούδι ακούγεται μήτε και μοιρολόγι 
κι η λύπη χώρο να σταθεί δεν θάβρει, ούτε πεζούλι.
Μήδε η χαρά να καρτεράει στην πόρτα την ελπίδα. 
Ντουβάρια σωριασμένα θυμίζουν μόνο, 
τα παλιά τα χρόνια τα καλά τ’ αγύριστα, τα περασμένα...

Κώστας Χ. Κωστούλας



Πέμπτη 27 Δεκεμβρίου 2018

Μικρή συμβολή στην ιστορία των Τσαραπλανών (Βασιλικού Πωγωνίου)


Της Αναστασίας Γ. Καρρά  
Φιλολόγου

1. Τοπογραφικά - Σύνδεση με το παρελθόν

Το Βασιλικό (παλιά Τσαραπλανά) καταπράσινο την Άνοιξη, κάτασπρο το Χειμώνα, ξαπλωμένο νωχελικά στα ριζά της Ομάλιας, είναι από τα παλιότερα κεφαλοχώρια της επαρχίας Πωγωνίου.
"Τσαραπλανά εις τας υπωρείας ιδίας ράχεως Ομαλής καλουμένης, μεταξύ κατασκίων υψωμάτων, κλίμα τερπνόν και υγιεινόν έχοντα. Διαιρείται εις 4 συνοικίας. Γκράτσιτα, Άγιον Μηνάν, Μεσσαίαν, ένθα και τα δημόσια κτίρια και Μαυρίκη". 
(Ηπειρωτικά Μελετήματα, Τεύχος 7ο Πογωνιακά 1889, σελ. 8).

Βρίσκεται βορινά των Ιωαννίνων, 60 περίπου χιλιόμετρα από την πόλη, έχει υψόμετρο 850 μέτρα και πριν από το 1940 αριθμούσε πάνω από 300 οικογένειες μόνιμα εγκατεστημένες σ’ αυτό. Πριν από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο το χωριό έσφυζε από ζωή. Το προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου φιλοξενούσε πάνω από 100 παιδιά και οι παιδικές φωνές, συνταιριασμένες με τα κελαδήματα των πουλιών, γέμιζαν τον αέρα κι έδιναν μια νότα αισιοδοξίας στους ανθρώπους.

Το χωριό, καταπράσινο από λογιών-λογιών οπωροφόρα δέντρα, περιβάλλονταν από καστανόξανθα αμπέλια που σαν ανταμοιβή στον κόπο, χάριζαν στους κατοίκους το γλυκό καρπό τους. Την εποχή του τρύγου όλο το χωριό εξορμούσε στ’ αμπέλια με φωνές, τραγούδια και γέλια και τα σπίτια και οι αυλές ερήμωναν για λίγες μέρες. Αξέχαστες εποχές που έχουν περάσει ανεπιστρεπτί! Εδώ και πολλά χρόνια έχουν εγκαταλειφθεί - συντέλεσε σ’ αυτό και η φιλοξήρα - και τώρα ο επισκέπτης βρίσκεται μπροστά σ’ ένα άγνωστο τοπίο που δε θυμίζει τίποτα από τους παλιούς αμπελώνες.

Την παλιά εκείνη εποχή στο Βασιλικό, όπως και στα περισσότερα χωριά του Πωγωνίου, έμεναν μόνιμα, Χειμώνα-Καλοκαίρι, μόνο οι γέροι, οι γυναίκες, τα παιδιά και ελάχιστοι νέοι. Οι άνδρες επιζητούσαν καλύτερη τύχη σε ξένους τόπους. Όταν το αγόρι γίνονταν 16 ή 17 χρονών είχε δύο επιλογές, δύο δρόμους να ακολουθήσει. Ή έπρεπε να ταξιδέψει για ανεύρεση εργασίας ή να αδράξει το αλέτρι και την αξίνα και να γίνει γεωργός. Το τελευταίο πολύ λίγοι νέοι το ακολούθησαν, όχι γιατί δεν εκτιμούσαν το επάγγελμα του γεωργού αλλά γιατί τα λιγοστά χωράφια, ποτισμένα με άφθονο ιδρώτα και πολύ κόπο, έδιναν λίγο καρπό, που δεν επαρκούσε για τη συντήρηση της πολυμελούς τότε οικογένειας. Έτσι τα περισσότερα αγόρια ταξίδευαν ή στο εξωτερικό (Κωνσταντινούπολη, Αίγυπτο) ή στο εσωτερικό (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, κ.α.). Η υπόλοιπη οικογένεια παρέμενε στο χωριό. Μετά από λίγα χρόνια το αγόρι, άντρας πια, γύριζε στο χωριό, παντρεύονταν, και το νέο ζευγάρι δημιουργούσε το δικό του σπιτικό. Πολύ γρήγορα όμως, με σπαραγμό καρδιάς και με άφθονα δάκρυα έρχονταν η ώρα του αποχωρισμού. "Ο ζωντανός ο χωρισμός παρηγοριά δεν έχει". 

Τετάρτη 26 Δεκεμβρίου 2018

Μία μικρή πραγματεία περί κασσιώπιτας...


ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ: Τά δύο αξιόλογα κείμενα που σας παραθέτω παρακάτω αποτελούν μιά μικρή πραγματεία γύρω απο το  όνομα την προέλευση και την παρασκευή - με ιστορικές, γλωσσολογικές και λαογραφικές αναφορές - της γνωστής σε όλους μας νοστιμότατης κασσιώπιτας (χυτή την λέμε στη Βήσσανη). Τα δύο αυτά κείμενα  εντόπισα σε παλιά φύλλα της εφημερίδας "ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ" (02/02/1901 και 09/02/1901) και ανήκουν  το πρώτο στον Χρήστο Χρηστοβασίλη - δημοσιογράφο, συγγραφέα και σημαντικό εκπρόσωπο της Ηπειρωτικής λογοτεχνίας και στον Αθανάσιο Πετρίδη - σχολάρχη , που συνέταξε το κείμενό του ως απάντηση στο πρώτο. 
Υπάρχει και ένα τρίτο κείμενο σχετικά με το θέμα του γνωστού μας συγχωριανού (Βησσανιώτη) αείμνηστου Σπ. Στούπη με τίλο "Πίτα των Κασωπαίων" δημοσιευμένου στην εφημερίδα "Κερκυραϊκά Νέα" (Φύλλο 268 κ. ε.) το οποίο δυστυχώς δεν κατάφερα να έχω παρά τις επίμονες προσπάθειές μου.
Η μεταφορά των δύο κειμένων εδώ, έκρινα σκόπιμο να γίνει αυτούσια, με την ορθογραφία του πρωτότυπου και βεβαίως σε πολυτονικό σύστημα γραφής. Οι αναγνώστες που γνωρίζουν την δυσκολία του εγχειρήματος θα με συγχωρήσουν ίσως πιο εύκολα για τα πιθανά ορθογραφικά λάθη που ίσως να παρουσιάζει το κείμενο... 
Ανεξαρτήτως βεβαίως των επιμέρους συμπερασμάτων που μπορεί να εξάγει ο αναγνώστης απο τα δύο κείμενα όσον αφορά το όνομα ή την προεύλευση της "φτωχικής" κασσιώπιτας, αυτή θα παραμείνει νομίζω ες αεί ένα απο τα πιό νόστιμα και προσφιλή εδέσματα της Ηπειρώτικης - και όχι μόνο-κουζίνας!!!
ΑΠΟΛΑΥΣΤΕ ΤΩΡΑ ΤΑ ΔΥΟ ΚΕΙΜΕΝΑ. ΚΑΛΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ...(και γαιτί όχι...ΚΑΛΗ ΣΑΣ ΟΡΕΞΗ!!!)
Η ΚΑΣΣΙΩΠΗΤΑ

Η Ο ΚΑΣΣΙΩΠΑΙΟΣ ΠΛΑΚΟΥΣ

Ἐν Ἠπείρω σήμερον, οὐχί μόνον παρά τῶ όχλῳ, άλλά καί παρά τοῖς κατά τι ἀναπτυγμένοις εἶνε ἄγνωστον τό ὄνομα τής πάλαι ποτέ περιφήμου Ἠπειρωτικής πόλεως «Κασσιώπης», ἀμφίβολον δέ ἐάν καί οἰ πολυάριθμοι ἀπόφοιτοι  τοῦ ἐν Ἰωαννίνοις γυμνασίου εἶνε εἰς θέσιν νά γνωρίζωσί τι περί αὐτής, ἔνεκα τοῦ κακοῦ συ­στήματος, τό όποίον δυστυχῶς διέπει τά τῆς ἐκπαιδεύσεως τῆς τε ἐλευθέρας καί τῆς ὑποδού­λου Ἐλλάδος.

Τρίτη 25 Δεκεμβρίου 2018

Οι Φιλικοί του Πωγωνίου, τα Φραστανά ο Κακόλακκος η Βήσσανη και ο Μάρκος Μπότσαρης

Σπίτι των Μποτσαραίων στο Παλαιοχώρι Λάκας Σουλίου
Του Παναγιώτη Δ. Ράπτη

Στη δεκαετία 1810 - 1820 ο Αλή Πασάς έφτασε στο αποκορύφωμα της ακμής του. Είχε συγκεντρώσει τεράστιο πλούτο που έφτανε σε χρυσό και σε χρήμα το μισό εκατομμύριο χρυσές οθωμανικές λίρες. Δημιούργησε ισχυρό στρατιωτικό και πολιτικό μηχανισμό. Επεδίωκε την απόσχιση από το σουλτανικό κράτος και την ίδρυση ανεξάρτητου ελληνοαλβανικού κράτους.

Τα χρόνια αυτά η Φιλική Εταιρεία άπλωνε το δίκτυό της στην επικράτεια του Αλή και στο άμεσο περιβάλλον του. Από τα Γιάννινα κατευθύνονταν και οι μυστικές οργανώσεις των Φιλικών στο χώρο του Πωγωνίου. Στόχος της Φιλικής ήταν αξιοποιώντας τις αποσχιστικές επιδιώξεις του Αλή, να τον παροτρύνει να συγκρουστεί με το σουλτάνο, ανοίγοντας ένα δεύτερο μέτωπο ενάντιά του στις παραμονές της ελληνικής επανάστασης. Για το σκοπό αυτό δραστηριοποιούνταν και οι Φιλικοί που εργάζονταν στις στρατιωτικές και πολιτικές υπηρεσίες του Αλή Πασά. Είναι χαρακτηριστική η σύσκεψη που έγινε με τον Αλή στα Γιάννινα το Μάη του 1820.

Σχετικά μ’ αυτή ο ιστορικός συγγραφέας Τάσος Βουρνάς γράφει: «Ο Αλής δεν έπεσε στην παγίδα (σ.σ. των Αγγλων). Κι αποφάσισε να στηριχτεί πλέον στους Έλληνες και Αλβανούς φίλους του καπεταναίους. Το Μάη του 1820 τους κάλεσε στα Γιάννινα σε κοινή σύσκεψη. Έλαβαν μέρος ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Καρατάσος, ο Ν. Στουρνάρας, ο Αντρέας Ίσκος, ο Ζώγας, οι Βλαχαβαίοι, ο Βαρνακιώτης, ο Λογοθέτης, ο Τσολάκογλου, ο Αλέξης Νούτσος, οι γραμματικοί του Μάνθος Οικονόμου, Σπύρος Κολοβός και άλλοι. Πολλά ειπώθηκαν σε εκείνο το πολεμικό συμβούλιο. Ανάμεσα στ’ άλλα ο Ανδρούτσος και ο Αλέξης Νούτσος του πρότειναν να βαφτιστεί χριστιανός, ώστε να έχει περισσότερο κύρος στους υπηκόους του. Βασικά στη σύσκεψη εκείνη αποφασίστηκε να εξοπλιστούν όλοι οι Χριστιανοί που μπορούσαν να σηκώσουν ντουφέκι και να τον βοηθήσουν με όλες τις δυνάμεις τους στο σκληρό αγώνα κατά της Πύλης...» («Αλή Πασάς Τεπενλελής» σελ. 111). 

Εδώ ο Βουρνάς αναφέρει και το γραμματικό Μάνθο Οικονόμου. Στη σελίδα 102 του βιβλίου του αποκαλεί τον Μάνθο Οικονόμου περίφημο. Πρόκειται άραγε για το Φραστανίτη Μάνθο Γραμματικό, τον αδελφό του Γιαννάκη Γραμματικού;

Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2018

ΜΩΡΗ ΔΡΟΠΟΛΙΤΙΣΣΑ: Ένα θρυλικό βορειοηπειρωτικό τραγούδι...


Του Α. Ν. Παπακώστα
Φεβρουάριος 1950

Η μοίρα της Ηπείρου και μάλιστα της αλύτρωτης περιοχής της υπήρξε σχεδόν πάντοτε τραγική. Έτσι εξηγείται γιατί τα τραγούδια του λαού αυτού, ακόμα και κείνα που δεν έχουν θρηνητικό χαρακτήρα, μοιάζουν με το βαρύ και μονότονο σκοπό των σαν μοιρολόγια! Ένα από τα τραγούδια αυτά, μα και σε όλα τα μέρη, όπου έφτασαν ξεριζωμένοι από τον τόπο τους οι Βορειοηπειρώτες, είναι και το ακόλουθο:

Ω Δρυϊνοπολίτισσα, ωχ καϋμένη, 
ω Δρυϊνοπολίτισσα, ζηλεμένη.

Βάλ’ το φέσι σ’ ομπροστά 
και σύρε στην εκκλησιά 
με λαμπάδες με κηριά 
και με μοσχοθυμιατά 
και προσκύνα για τ’ εμάς 
την Κυρά την Παναγιά
και προσκύνα για τ’ εσάς 
τι μας πήραν η Τουρκιά 
και μας πάνουν στα τζαμιά 
και μας σφάζουν σαν τ’ αρνιά 
σαν τ’ αρνιά την Πασχαλιά 
τα κατσίκια τ’ Αϊ Γιωργιού 
Αχ! πώς νάχω κι εγώ νου!

Ω Δρυϊνοπολίτισσα, ωχ καϋμένη, 
ω Δρυϊνοπολίτισσα, ζηλεμένη.

Η παραλλαγή έχει διασωθεί από το γνωστό Δροβιανίτη λόγιο Αθανάσιο Πετρίδη, έχει δηλ. Βορειοηπειρωτική την προέλευση.
Αν και διορθωμένη κατά τη συνήθεια της εποχής από το λόγιο καταγραφέα της είναι αξιοσημείωτη, αφού είναι από τις πιο παλιές. Την ίδια, με ασήμαντες φραστικές μεταβολές παρεμβάλλει και ο Φάνης Μιχαλόπουλος στην μελέτη του για το Αργυρόκαστρο.

Σάββατο 22 Δεκεμβρίου 2018

Μία φωτογραφία-μία ιστορία:Εκδρομή στη Νεμέρτσικα - 1935


[Διηγείται ο Παντελής Άρμπιρος -1991]

Το 1935 πραγματοποιήσαμε εβδομαδιαία εκδρομή στη Νεμέρτσικα με τους εξής χωριανούς: 1) Παντελής 'Αρμπυρος υποφαινόμενος, 2) Παντελής Κ. Σακελλάριος, 3) Παύλος Τζάκος μακαρίτης, 4) Στέφανος Βοσινάκης μακαρίτης, 5) Χάγχας, 6) Νικ. Παπαγεωργίου, 7) Ανδρέας Πατσούρας, 8) Παντελής Βαϊμάκης, 9) Ευάγγ. Ράπτης, 10) Απόστ. Τσούλος μακαρίτης, 11) Στεφ. Γούναρης μακαρίτης, 12) Αθ. Μέντζος μακαρίτης, 13) Μιχοβασίλης Μέντζος μακαρίτης και 14) Ιορδάνης Παπαζώτος, εν όλω 14.

Ξεκινήσαμε απ’ το χωριό το πρωί 1η Σεπτεμβρίου 1935 φθάνοντας στη Νεμέρτσικα και νυν όρος Μερόπη, 2.500 μ. υψόμετρο, το μεσημέρι στο Κόκκινο με την ομώνυμη βρύση ένθα και κατασκηνώσαμε. 50 μ. παραπάνω είναι οι πηγές Μπαλάματα όπου υδρευόμεθα, δεν επιάστηκε όμως όλο το νερό αφού από το φρεάτιο στο κτίσμα τρέχει νερό σαν το χέρι χώρια από πάνω στον άμμο, το είδαμε το ’70 που επήγαμε επί τούτου 7 άτομα με το Βαγγ. Μπάσιο Πρόεδρο και την Ζαραβίνα. Αν όμως το πιάσουν όλο τώρα που πηγαίνει ο δρόμος ως εκεί μας φθάνει. Άλλα 50 μέτρα παρακάτω είναι άλλη πηγή, η Βρόσινα, που το παίρνουν όλο τον Τσαραπλανά. Τώρα γυρίζουμε πάλι στην εκδρομή, είχαμε μαζί μας 5 ζώα φορτωμένα με τρόφιμα και βελέντζες, καθώς και το Τζελάλη που τα έσερνε και όταν ξεφορτώσαμε τα γύρισε καβάλα στο χωριό και σ’ εφτά μέρες τα ξανάφερε για την επιστροφή.

Πέμπτη 6 Δεκεμβρίου 2018

Μία φωτογραφία -Μία ιστορία:Ο περίβολος του Αη Νικόλα


Μέσα 1983...Απο την Εκκλησιαστική Επιτροπή του Ιερού Αγίου Νικολάου Βησσάνης αποφασίστηκε να κτισθεί - και κτίστηκε- πέτρινος περίβολος που θα περιβάλλει το Ναό από την εμπρόσθια πλευρά του. (Σημειωτέον οτι η πλατεία της εκκλησίας ήταν το παλιό νεκροταφείο της Βήσσανης πρίν μεταφερθεί στη σημερινή του θέση).Οι αντιδράσεις υπήρξαν έντονες...Μέχρι και στην Λαΐκή Συνέλευση που έγινε το καλοκαίρι του 1983 στην κεντρική πλατεία υιοθετήθηκε ψήφισμα του Πολιτιστικού Συλλόγου για την κατεδάφιση του πέτρινου τοίχου.Η Αδελφότητα κατακλύστηκε απο επιστολές διαμαρτυρίας Βησσανιωτών και μή, που απαιτούσαν την άμεση κατεδάφιση του αντιαισθητικού τοιχείου που περιχαράκωνε τον ιστορικό Ναό. Κατόπιν όλων αυτών των αντιδράσεων και αφού βρέθηκε απο την Αδελφότητα το απαραίτητο χρηματικό ποσό περίπου 10 χρόνια μετά, ο τοίχος κατεδαφίστηκε και η Κεντρική πλατεία του προστάτη Άγιου της Βήσσανης διαμορφώθηκε κατόπιν ειδικής μελέτης όπως την γνωρίζουμε σήμερα...

Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2018

Σύντομη θεώρηση του Βορειοηπειρωτικού


Του Μιχαήλ Τρίτου*

«Τον θάνατο του παιδιού μου μπορώ και θα τον αντέξω˙ τις δηλώσεις του κ. Φίλη δεν θα μπορέσω. Απορώ πώς κάποιος αποκάλεσε τη Βόρειο Ήπειρο Νότια Αλβανία»
(Γιάννης Κατσίφας, 
πατέρας του αγρίως δολοφονηθέντος Κωνσταντίνου Κατσίφα)

Η στυγνή και εν ψυχρώ δολοφονία του Κωνσταντίνου Κατσίφα, που έγινε στο ιστορικό χωριό Βουλιαράτες της μαρτυρικής Βορείου Ηπείρου την 28η Οκτωβρίου 2018, έφερε στην επικαιρότητα το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα.
Για την ενημέρωση των αναγνωστών μας θα δώσουμε ένα σύντομο ιστορικό διάγραμμα του μεγάλου αυτού εθνικού προβλήματος.
* * *
Με τον όρο Βορειοηπειρωτικό ζήτημα εννοούμε το εθνικό πρόβλημα που δημιουργήθηκε μετά το τέλος των βαλκανικών πολέμων 1912-13 και συγκεκριμένα με τη διάσκεψη του Λονδίνου (Σεπτέμβριο 1913) και το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (Δεκέμβριος 1913) επί τη βάσει των οποίων αποσπάσθηκε το βόρειο τμήμα της Ηπείρου από τον ελληνικό κορμό και προσαρτήθηκε στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος.
Επρόκειτο για μια πράξη άδικη, αφού η Ήπειρος ιστορικά και γεωγραφικά είναι μία και αδιαίρετη. Τον ελληνικό χαρακτήρα της Βορείου Ηπείρου μαρτυρούν τόσο τα αρχαία μνημεία και ευρήματα των αρχαίων πόλεων (Επιδάμνου, Απολλωνίας, Βουθρωτού κ.τ.λ.) που έφερε σε φως η αρχαιολογική σκαπάνη, όσο και τα τοπωνύμια και ανθρωπονύμια, τα οποία κατά τον Georgiev είναι πολύ αρχαία και μόνο ελληνικής προέλευσης.

Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2018

ΒΗΣΣΑΝΙΩΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ


Του Γιώργου Μέντζου

[ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ: Ενα πολύ σημαντικό ιστορικής αξίας αρχείο που δημοσιεύεται για πρώτη φορά και αφορά την συνεισφορά συγχωριανών μας στους  αγώνες του Εθνους κατα την περίοδο του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Ευχαριστούμε θερμά τον συντάκτη του άρθρου]. 
...//...
Η παραπάνω φωτογραφία της εποχής του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940-41 προέρχεται από Γαλλικό περιοδικό [1] και αναδημοσιεύτηκε σε Ελληνικές εφημερίδες. Είναι τραβηγμένη με το πρώτο φως της ημέρας σε Αλβανικό έδαφος πιθανά κάπου πάνω από τη λίμνη Οχρίδα και απεικονίζει τη 2η διμοιρία του ΙΙΙ Λόχου του Ανεξαρτήτου Τάγματος Δελβινακίου. Επικεφαλής είναι ο ανθυπασπιστής Βασίλειος Εφραιμίδης [2] και όλοι οι υπόλοιποι είναι από τη Βήσσανη. Πρόκειται κατά σειρά για τον λοχία Ελευθέριο Μαρούκη, τον στρατιώτη Ευάγγελο Ράπτη, τον στρατιώτη Απόστολο Τζάκο, τον στρατιώτη Χρήστο Χατζή, τον δεκανέα Γεώργιο Στάθη και τον δεκανέα Νικόλαο Βαϊμάκη. Για τους υπόλοιπους δεν είναι γνωστή η αντιστοιχία των ονομάτων με τις φιγούρες με φόντο το θαμπόφωτο...

ΒΗΣΣΑΝΙΩΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρουσία στρατευμένων Βησσανιωτών σ’ ολόκληρη την επικράτεια κατά τη φάση μερικής προεπιστράτευσης τον Αύγουστο του 1940 και κανονικής επιστράτευσης με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου εκφράζει τη διασπορά σημαντικού μέρους των στρατευμένων σε περιοχές μακριά από το χωριό ως συνέπεια των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που υποχρέωσαν το μεγαλύτερο μέρος του ενεργού πληθυσμού του χωριού να καταφύγει στην εσωτερική μετανάστευση μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με συνέπεια το μαρασμό της υπαίθρου. Και η Βήσσανη δεν μπορούσε να ξεφύγει από αυτή τη μοίρα.

Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2018

Τζαννής Αλιβιζάτος (1899-1940)-Ο πρωταγωνιστής της μάχης της Βήσσανης


Τζαννής Αλιβιζάτος
Του Γεωργίου Μέντζου

Ο Τζαννής Αλιβιζάτος του Κοσμά γεννήθηκε στα Δαμολιανάτα της Κεφαλονιάς το 1899 και από μικρή ηλικία είχε την επιθυμία να καταταγεί στο στράτευμα. Έτσι παρότι μετά τις γυμνασιακές σπουδές του εισήλθε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το εγκατέλειψε για να καταταγεί το 1917 ως εθελοντής στο Στρατό της Εθνικής Άμυνας [1]. Μετά από εξάμηνο ονομάστηκε έφεδρος ανθυπολοχαγός και τραυματίστηκε στη μάχη του Σκρα με διαμπερές τραύμα δεξιού μηρού από θραύσμα οβίδας. 

Στη μάχη του Σκρα που διεξήχθη στις 16 και 17 Μαΐου 1918 βορειοανατολικά του όρους Πάικο στο πλαίσιο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου έλαβαν μέρος υπό την ανώτερη εποπτεία του Γάλλου στρατηγού Adolphe Guillaumat (1863-1940) μια γαλλική ταξιαρχία και πέντε ελληνικά συντάγματα υπό τον αντιστράτηγο Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη (1859-1927). Σκοπός της επιχείρησης που στέφτηκε με πλήρη επιτυχία αν και με σημαντικές απώλειες ήταν ή εκδίωξη των Bουλγάρων από την οχυρή θέση Σκρα από την οποία οι Βούλγαροι παρενοχλούσαν τα συμμαχικά στρατεύματα δυτικά του Αξιού. Προτού αναρρώσει πλήρως επανήλθε στο Λόχο του και τοποθετήθηκε στο τμήμα στρατού κατοχής Κωνσταντινουπόλεως. Στη συνέχεια ως Υπολοχαγός τοποθετήθηκε στη Μεραρχία Αρχιπελάγους και πολέμησε σχεδόν σε όλες τις μάχες της εκστρατείας της Μικράς Ασίας όπου τραυματίστηκε τρεις φορές. 

Το 1924 προήχθη σε λοχαγό και μονιμοποιήθηκε. Φοίτησε στη Σχολή Εφαρμογής Πεζικού και κατόπιν στην Ακαδημία Πολέμου. Είναι άγνωστο πότε προήχθη σε ταγματάρχη. 

Παρασκευή 12 Οκτωβρίου 2018

H Mπύρω μολογάει: "τραγούδια του γάμου στη Βήσσανη Πωγωνίου"


Τά τραγούδια κι ο Χορός αποτελούν το κορύφωμα τής ομαδικής χαράς των ανθρώπων. Προ πάντων στα χωριά, πού ο κύκλος είναι πιο στενός και οι άνθρωποι συνδέονται πιο στενά (συγγενικά η φιλικά) από τα μικρά τους χρόνια. Στα χωριά δίνεται ή ευκαιρία να σμίξουν —να ανταμώσουν — πολλές φορές στους γάμους, στα βαφτίσια, στα πανηγύρια και στις ονομαστικές γιορτές κι' εκεί να εκδηλώνουν την ομαδική χαρά τους με το τραγούδι και το Χορό.

Τραγουδούν και χαίρουνται. Τραγούδια βγαλμένα από την ψυχή του Λαού. Τραγούδια, πού ομορφαίνουν τον άνθρωπο, πού στολίζουν την ψυχή του με ευγένεια και καλοσύνη. Τραγούδια, πού αποτελούν ύμνους προς το Θεό - Δημιουργό. Προς την όμορφη Φύση. Γεμάτα ενθουσιασμό, πίστη και παλληκαριά.

Αυτά αποτελούν τη μεγαλύτερη κληρονομιά του Έθνους μας, τής Φυλής μας. Με τα τραγούδια αυτά έζησαν οι Πρόγονοί μας " Ε λ ε ύ θ ε ρ ο ι "  όλα τα χρόνια της πικρής σκλαβιάς κι ανδρώθηκαν και γέμισαν την ψυχή τους με ψυχική δύναμη και υγεία —δύο πράγματα απαραίτητα για την κοινωνική ζωή— δυο σπάνιες αρετές του ανθρώπου, για να μας τα κληρονομήσουν αυτούσια, ζωντανά, αμόλυντα...
Ο Χορός και το Τραγούδι ανταμώνουν τούς ανθρώπους και τούς ενώνουν ψυχικά — άρρηκτα — άδελφικά..."


Νικόλαος Θ. Υφαντής
...//...

Του μουσικού-λαογράφου 
Παντελή Καβακόπουλου
(καθ' υπαγόρευση της Ερωφύλης Παπαζώτου 
ή όπως ήταν γνωστή με το όνομα Μπύρω, ετών 75)

Την επισκέφθηκα πέντε φορές στο σπίτι της, στους Αμπελόκηπους της Αθήνας όπου και ηχογράφησα ένα σεβαστό αριθμό τραγουδιών (πάνω από εκατό). Η πρώτη φορά ήταν στις 4 Φεβρουάριου 1978 και η πέμπτη, και τελευταία, στις 29 Μαρτίου του 1978.

Παλαιότερα, στη Βήσσανη της επαρχίας Πωγωνίου, του νομού Ιωαννίνων, οι γαμήλιες διαδικασίες άρχι­ζαν την ημέρα Πέμπτη, κατά την οποία οι γυναίκες, που ζύμωναν τα ψωμιά, τραγουδούσαν το τραγούδι: 


Ανέβαινε προζύμι 
κατέβαινε σκαφίδι 
κοράσια το ζυμώνουν 
με μάνα, με πατέρα, 
μ ’ αδέρφια, μ’ αξαδέρφια.

Δευτέρα 1 Οκτωβρίου 2018

Χορός, εθνοτικές ομάδες και συμβολική συγκρότηση της κοινότητας στο Πωγώνι της Ηπείρου

Οι Αρβανιτόβλαχες είναι ντυμένες πιο ανάλαφρα. Στις φορεσιές τους επικρατούν το βελούδο και το κέντημα με ψιλές πολύχρωμες χάντρες και μετάξι















Του Δρ. Ελευθέριου Π. Αλεξάκη

1. Η προβληματική

Ο χορός έχει μελετηθεί κυρίως από άποψη λαογραφική αποκομμένος από το κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο, όπου εντάσσεται και λειτουργεί. 
[2]
Η Κοινωνική Ανθρωπολογία εξάλλου στραμμένη στη μελέτη της κοινωνικής οργάνωσης έχει δείξει λίγο ενδιαφέρον, παρόλο που το θέμα έχει σημαντικές κοινωνικές προεκτάσεις. [3] Η Πολιτισμική Ανθρωπολογία, αντίθετα, μελέτησε το χορό, συγκεντρώνοντας περισσότερο το ενδιαφέρον της στη δομή και τη σημειολογία του. [4]
Στη μελέτη αυτή θα παρουσιάσω και θα επιχειρήσω να ερμηνεύσω από κοινωνικο-ανθρωπολογική σκοπιά το χορό που έγινε στο μεγάλο πανηγύρι του χωριού Βήσσανη Πωγωνίου στις 15 Αυγούστου, γιορτή της Κοίμησης της Παναγίας, το 1983. Με αφορμή την εκδήλωση αυτή θα προχωρήσω στην εξέταση βασικών ερωτημάτων σχετικών με την κοινότητα που οργανώνει το πανηγύρι και στη διατύπωση ορισμένων απόψεων για την κοινοτική συνείδηση των ανθρώπων που την αποτελούν.
Είναι πλέον διαπιστωμένο ότι οι κοινωνικές δομές δεν παρέχουν νοήματα ή μηνύματα. Αυτό το κάνουν τα σύμβολα. Για την κατανόηση επομένως της συλλογικής συνείδησης της κοινότητας είναι απαραίτητη η μελέτη των συμβόλων της και ένα τέτοιο σύμβολο είναι ο χορός [5] . Η ανάγκη της κοινότητας να εκφράσει την ταυτότητά της έχει ονομαστεί «εθνογνωμία» (Ethnognomony) ή «πολιτισμικός τοτεμισμός» (Cohen 1989: 109· Schwartz 1975: 106-131) και οδηγεί σε μια διαφορετική αντίληψη για την κοινωνία πέρα από τη γνωστή δομολειτουργική (Turner 1974: 119).

Δευτέρα 17 Σεπτεμβρίου 2018

Στ' αλώνια μας...


Στη φωτογραφία: Στο αλώνι του Τέλη Τζάκου στη Βήσσανη 1955

Από δεξιά: Αγαθή Λάβαρη-Αλέκα Λάβαρη (καβάλα...)-Γεώργιος Λάβαρης
Μάρθα Αρμπιρου-Ανθούλα Αρμπιρου-Βάσω Καρύδη-Γιούλα Καρύδη
[Αρχείο Αδελφότητος]

..//..

Προυνό - προυνό τέτοιον καιρό ξυπνούσαμε όλοι στα σπίτι μας. Αλωνάρης μήνας και τάχαμε συμμάσει τα γεννήματα στ’ αλώνι.
Από τα χαράματα πήγαινε ή μάννα να ρίξει τα δεμάτια για τ’ αλώνισμα. Τέτοιον καιρό αχολογούσαν οι αλωνότοποι από τον κόσμο μας που χαίρονταν γιατί οι κόποι της χρονιάς έφταναν στο τέλος.

Πέρα ο κάμπος τής Δερόπολης ξανθοπράσινος από τα θερισμένα και τα καλαμπόκια, χαϊδεύονταν στην πρωινή αντάρα του καλοκαιριού. Ο Δρίνος καταμεσίς του κάμπου κυλούσε τα ήσυχα καλοκαιριάτικα νερά του πέρα προς τ’ Άργυροκάστρου τα μέρη. Τα χωριά της Δερόπολης δέχουνταν τις πρώτες αχτίδες τού ήλιου και ασημοαστραποβολούσαν τα τζάμια των σπιτιών από το Βουλεράτι.
Μελισολόϊ οι χωριανοί στο δρόμο για τ’ αλώνια. Βόδια, άλογα, φοράδες κατηφόριζαν να πιάσουν δουλειά στ΄ αλώνισμα. Μικροί μεγάλοι χρειάζουνται στ’ αλώνι. Εμένα μέ πέρναν κάθε μέρα, δίχως να παρακαλώ, γιατί ήμουν χρειαζούμενος. Μου έζωνε ή μάννα την ρετσινένια μπροστέλλα της στο κεφάλι, γιά την κάψα του ήλιου, μου έδινε και μιά κρανίσια βέργα, κι’ έφερνα μέ τις ώρες γύρο από τό στρόερα [1] τ’ αλωνιού μας, τον Κυριάκη και τον Κανάβη μας.

Παρασκευή 14 Σεπτεμβρίου 2018

Αώος...


Το κεφαλαίο Άλφα με τα σκέλη του φυτεμένα χωριστά, να ανταμώνουν στην κορφή σχηματίζοντας οξεία γωνία μεταξύ τους. Στη μέση της διαδρομής τους μια δρένια γρέντα ενώνει τα δυο μέρη, στηρίζοντας τα, μην τυχόν κι ο άνεμος που καλπάζει θυμωμένος απ’ το φαράγγι, τα γκρεμίσει. Αριστερά, ψηλά, μια ψιλή ξεχασμένη απ’ την εποχή του πολυτονικού, μισοφέγγαρη σελήνη, παραμυθιάζει το τοπίο...




Χαμηλότερα το Ω-μέγα με τα θυμωμένα νερά του καθώς κατρακυλούν από βράχους και σκέμπια στον ύπνο των βελανιδιών, με την περισπωμένη αϊτό μ’ ανοιγμένες τις φτερούγες να ισοζυγιάζεται στον ουρανό του, συντροφεύοντάς το στην πορεία του καθώς ποτίζει δέντρα και ξεδιψάει αγρίμια τους υπηκόους του...




Παρασκευή 7 Σεπτεμβρίου 2018

Κράνια απ΄ την πατρίδα!


O κλητήρας χτύπησε διακριτικά την πόρτα του γραφείου του κ. Διευθυντή. Ακούστηκε ένα εμπρός κι η πόρτα άνοιξε.
-Έλα Παναγιώτη, πες μου.
-Κύριε Διευθυντά, ήρθε ένα δέμα με κούριερ στο όνομά σας, ορίστε και το απόθεσε στο γραφείο.
-Ευχαριστώ Παναγιώτη, μπορείς να πηγαίνεις.

Περιεργάστηκε το δέμα και διαπίστωσε πως το όνομα του αποστολέα ήταν δυσανάγνω­στο εξ αιτίας ενός λεκέ που υπήρχε πάνω του. Ετοιμαζόταν να το ανοίξει, όταν ακούστη­κε πάλι να χτυπά η πόρτα άλ­λο ένα: 
- Εμπρός!
Η ιδιαιτέρα μπήκε φουριόζα και κεφάτη -καλομακιγιαρισμένη, καλοντυμένη, χαιρό­σουν να τη βλέπεις, και άφη­σε πάνω στο γραφείο ένα πάκο φακέλλους.
-Αυτά, προς υπογραφή, κύ­ριε Διευθυντά. Καφεδάκι ή­πιατε; συμπλήρωσε.
-Όχι, της απάντησε, αν έ­χεις την καλοσύνη έναν μέ­τριο σε μεγάλο φλυτζάνι.
-Ξέρω, ξέρω και με ένα σκέ­το κρουασσάν.
-Τί θα γινόμουνα χωρίς εσέ­να!

Σάββατο 25 Αυγούστου 2018

Τα γεφύρια της Ηπείρου κινδυνεύουν με κατάρρευση...

Το γεφύρι του Ζαγορίου Καλογερικό ή Πλακίδα, λίγο πριν από την είσοδο στο χωριό Κήποι
Με τα μισά γεφύρια της Ηπείρου να έχουν πέσει και τα άλλα μισά να απειλούνται, η μόνη λύση διαφαίνεται μόνο μέσω ενός ευρέως προγράμματος συντήρησης, προστασίας και διάσωσης των δεκάδων πέτρινων κατασκευών που θα τους επιτρέψουν να επιζήσουν ως μνημεία και να κληροδοτηθούν στις επόμενες γενιές. Τα σημαντικότερα προβλήματα εντοπίζονται στο Ζαγόρι, στα γεφύρια Χάτσιου, Κοβάτσαινας, Πλακίδα, Καμπέρ Αγά, Αρκούδα, Μίσσιου, καθώς και στο γεφύρι Σκάλας Βραδέτου.

Τα ορμητικά νερά των ποταμών, η βλάστηση, οι άσχημες καιρικές συνθήκες αλλά και η υποστελέχωση αρμόδιων υπηρεσιών [***], είναι οι κύριες αιτίες που δημιουργούν προβλήματα στα θεμέλια των πέτρινων γεφυριών και στη συντήρησή τους, ενώ ακανθώδες παραμένει το ζήτημα της διαχείρισης του ιστορικού αυτού αποθέματος, λόγω και της διασποράς του στον χώρο.

Παρασκευή 24 Αυγούστου 2018

Αλησμονώ και χαίρομαι...


"Η μανίτσα"-Φωτογραφία:  Γιώργος Πανταζίδης (γύρω στο 1900)
(Αρχείο Αδελφότητας)

Αλησμονώ και χαίρομαι

Αλησμονώ και χαίρομαι
 θυμιούμαι και λυπιούμαι 
τι θελα φύγω το ταχύ 
πάλε για ξένον τόπο... 

Θυμήθηκα, λυπήθηκα, 
θυμιούμαι και λυπούμαι 
θυμήθηκα την ξενητιά 
και θέλω να πηγαίνω...

Σήκου μανά μ' και ζύμωσε 
καθάριο παξιμάδι 
με πόνο βάλε το νερό, 
με δάκρυα ζύμωσέ το 
και με πολύ παράπονο 
βάλε φωτιά στο φούρο 
και παρακάλα το Χριστό 
κι αυτή την Παναγία 
για να μη φύγ' ο κερατζής** 
ακόμα λίγες μέρες...

Παρασκευή 17 Αυγούστου 2018

B.G.J.I. Collaborates with Greek Children’s Choir and Vasilis Kostas in Athens


By Margot Edwards
July 20, 2018
PRESS RELEASE
Kalesma, a humanitarian project to transform children’s lives through music, collaborated with six musicians from the Berklee Global Jazz Institute (BGJI) in Athens, Greece.

Kalesma, a humanitarian project to transform children’s lives through music, brought six musicians from the Berklee Global Jazz Institute (BGJI) to Athens last week to work with a 30-member children’s choir from Kivotos tou Kosmou (The Ark of the World), one of the top organizations in Greece for the care of underprivileged children. The culmination of the visit was a concert with the choir on July 14 at the prestigious Michael Cacoyannis Foundation. The concert was filmed for later broadcast on National Greek TV.

The Kalesma project was created last year by Berklee alumnus Vasilis Kostas B.M. '16, M.M. '17 while he was a student in the BGJI's Master of Music in Contemporary Performance (Global Jazz Concentration) program. Kostas was inspired by his experience in the program and by his work with BGJI Artistic Director Danilo Pérez and Managing Director Marco Pignataro, who joined the group to perform at the concert. Kostas was also inspired by the remarkable work of Father Antonios, who founded Kivotos tou Kosmou 15 years ago.

Πέμπτη 16 Αυγούστου 2018

Πανηγύρια "για τα ...πανηγύρια"...


Πανηγύρι στη Βήσσανη Πωγωνίου 15 Αυγούστου 2018: Απο τα λίγα που διατηρούν ακόμη και σήμερα πολλά από τα χαρακτηριστικά της παράδοσης [Φωτογραφία απο Vissani Hills]

***
Ανησυχητική πλέον η αλλοίωσή τους στην Ήπειρο...
Τα σημερινά πανηγύρια «σκοτώνουν» την παράδοση!
Χάνουν την αυθεντική τους μορφή, και τα γνήσια Ηπειρωτικά αισθήματα τείνουν προς εξαφάνιση...

Είναι πολλών Ηπειρωτών η διαπίστωση, κυρίως κάποιος ηλικίας, ότι αλλοιώθηκε ανησυχητικά ο χαρακτήρας των πανηγυριών στην Ήπειρο. Όπως χαρακτηριστικά τονίζουν, πολλά πανηγύρια είναι... '"για τα πανηγύρια..."
Η εμπορευματοποίηση, η διαστρέβλωση ηχοχρωμάτων και ρεπερτορίου, η καταθλπτική ομογενοποίηση, «φονεύουν» την παράδοσή μας και αλλοτριώνουν τη σχέση μας μαζί της. Ιδιαίτερα αλλοτριώνουν τη σχέση της νεολαίας με την παράδοση, που για πρώτη φορά έρχεται σε επαφή μαζί της μέσα οπτά τέτοια πανηγύρια. Το δημοτικό τραγούδι δεν έχει πλέον τη μορφή, τη θέση και τη διάδοση που είχε, όταν η ύπαιθρος διατηρούσε ακόμα πολλά στοιχεία του παραδοσιακού τρόπου ζωής. Στη σύγχρονη εποχή το δημοτκό τραγούδι επιβιώνει, αλλά όχι ως οργανικό στοιχείο του τρόπου ζωής των ανθρώπων, αλλά ως μία ακόμα επιλογή (δυνατότητα) μουσικής έκφρασης ανάμεσα στις πολλές που είναι πλέον διαθέσιμες.
Εμπορευματοποιημένες και άνευρες αναβιώσεις παλαιών συνηθειών έγτναν τώρα πολλά από τα -πανηγύρια μας, τονίζουν οι δυο κορυφαίοι Ηπειρώτες τραγουδιστές, 
Στυλιανός Μπελλος και Σάββας Σιάτρας.
Τι λένε Μπέλλος-Σιάτρας

Δύο μεγάλες φυσιογνωμίες του Ηπειρωτικού δημοτικού τραγουδιού, ο Στυλιανός Μττέλλος και ο Σάββας Σιάτρας, με δηλώσεις τους στον «Π.Λ.» κατακεραυνώνουν όσους συμβάλλουν στην υποβάθμιση και στην αλλοίωση της παράδοσης. Οι κορυφαίοι τραγουδιστές, εκφράζουν την πικρία τους, για το ότι «τα πανηγύρια έχουν χάσει πλέον τον παραδοσιακό χαρακτήρα τους».

Τετάρτη 15 Αυγούστου 2018

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΩΓΩΝΙ - ΡΟΥΜΠΑΤΕΣ 2018


Φωτογραφικό υλικό από την Ημερίδα της Ομοσπονδίας Αδελφοτήτων και Ενώσεων του Πωγωνίου που πραγματοποιήθηκε στις 12 Αυγούστου 2018 στην Μερόπη (Ρουμπάτες) Πωγωνίου.




ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Χ.Κ.

Πέμπτη 9 Αυγούστου 2018

Τα πανηγύρια στην Ήπειρο

τ. Επιθεωρητού Γεωργίας

Πατροπαράδοτο έθιμο τα πανηγύρια στην Ήπειρο, αποτελούν σταθμούς στην ήρεμη ζωή των χωριών της. Αραδιασμένα όλα το ένα μετά το άλλο στο μεγαλύτερο ποσοστό τους στην περίοδο της Άνοιξης και κυρίως του Καλοκαιριού, καλύπτουν την ωραιότερη περίοδο του χρόνου, τότε που και η φύση αναγεννημένη και ανανεωμένη έχει το δικό της πανηγύρι. 
Τα πανηγύρια έχουν τις πρώτες τους καταβολές στην αρχαιότητα, που σαν πανηγύρια θεωρούνταν γιορταστικές συγκεντρώσεις του λαού για την τέλεση θρησκευτικών τελετών στις οποίες εκτός από τις θρησκευτικές εκδηλώσεις, γινότανε και αθλητικοί, μουσικοί και φιλολογικοί αγώνες, οργανώνονταν χοροί, θυσίες και πομπές, και απαγγέλονταν στο κοινό πανηγυρικοί λόγοι, και επιπλέον για την εξυπηρέτηση του κοινού δημιουργούνταν και σημαντική εμπορική κίνηση με τη συγκέντρωση πολλών εμπόρων και πωλητών διαφόρων ειδών και κυρίως τροφίμων.

ΓΙολύ σπάνια στα πανηγύρια αυτά ρυθμίζονταν και πολιτικά ζητήματα. Τέτοια πανηγύρια στην αρχαιότητα ήταν στην Αθήνα τα Παναθήναια, τα Ελευσίνα, τα μεγάλα Διονύσια και άλλα. στη Σπάρτη τα Κάρνεια και τα Υακίνθια, στο Άργος τα Εκατόμβια και σε πανελλήνιο επίπεδο τα Ολύμπια, τα Πύθια, τα Νέμεα και τα Ίσθμια. Παρόμοια πανηγύρια γινότανε και στην αρχαία Ρώμη.